Verslag kennisdag Queer Up EXTRAVAGANZA!
Woensdag 13 november organiseerde Fonds 21 in Club NYX in Amsterdam Queer Up EXTRAVAGANZA, een groot evenement voor kennisuitwisseling, inspiratie en het vieren van de queer-community. Aanleiding voor deze dag vormde onze stimuleringsregeling Queer Up! waarmee we begin 2024 een impuls gaven aan projecten en organisaties die op een positieve manier de acceptatie en emancipatie van de LHBTQIA+-gemeenschap bevorderen. Deze regeling raakte aan alle pijlers van ons beleid, zowel culturele instellingen als maatschappelijke organisaties die met jongeren werken. Zo’n 130 genodigden waren aanwezig om elkaar in een te ontmoeten, kennis te delen en zich te verenigen in de gezamenlijke strijd voor de verdere emancipatie en acceptatie van de LHBTIQIA+-gemeenschap in Nederland. De middag werd gehost door Lotte van Eijk, een bekende queer influencer, plussize model en fat activist.
Verbinden en inspireren
Met een dj-duo, live performances, een kunstinstallatie, speeddates en presentaties was Queer Up EXTRAVAGANZA geen typisch kennisevent. Op alle drie de verdiepingen van Club NYX vonden activiteiten plaats, soms overlappend door het blokkenschema, waardoor bezoekers zelf konden kiezen wat ze wilden doen. Ondanks de informele en luchtige sfeer, benadrukte Henk Christophersen, directeur-bestuurder van Fonds 21, in zijn openingswoord de urgentie van de dag. De stimuleringsregeling liet overduidelijk zien dat er een dringende behoefte is aan financiële ondersteuning voor queer projecten en organisaties. Dit was voor Fonds 21 mede aanleiding om binnen het reguliere beleid extra aandacht te besteden aan de ondersteuning van queer-projecten. Christophersen wees er verder op dat een hecht netwerk, waarin iedereen elkaar kan vinden, cruciaal is in de strijd voor een samenleving waarin iedereen openlijk en probleemloos zichzelf kan zijn. Christophersen: “Hoewel we al ver zijn gekomen, zijn behaalde rechten in het verleden geen garantie voor de toekomst. Daarom is het zo belangrijk om samen te komen, elkaar te ontmoeten, te verbinden en te inspireren."
Het openingswoord werd opgevolgd door een spetterende voguing-demonstratie van Utrecht Ballroom Scene, een gemeenschap waarin queer- en transgender personen van kleur centraal staan. Utrecht Ballroom Scene organiseert wekelijkse voguing lessen, workshops, balls en andere evenementen. Na de opening verspreidden de bezoekers zich door de drie verdiepingen van Club NYX om hun eigen programma samen te stellen en vrij door de ruimtes te bewegen, waar zij konden deelnemen aan verschillende activiteiten.
Verdieping 1: Talks, performances en dj
De eerste verdieping van Club NYX vormde het hart van Queer Up EXTRAVAGANZA!, waar talks en performances elkaar afwisselden. DJ-duo Doppelgang zorgde de hele dag door voor een feestelijke sfeer met hun unieke mix van house, acid en ravey disco.
Talk 1: Pro-Now – BO Diversity
De eerste talk werd verzorgd door Jip Kuiper van BO Diversity, een organisatie uit Breda die zich inzet voor een samenleving waarin gendergelijkheid is bereikt. Jip Kuijper startte diens presentatie met een persoonlijk verhaal hoe belangrijk en essentieel het is om met het juiste voornaamwoord te worden aangesproken. Het goed gebruiken van pronouns redt levens. Meer dan de helft van de trans- en non-binaire jongeren tussen de 19 en 24 jaar heeft serieus overwogen een zelfmoordpoging te doen; 1 op 5 trans- en non-binaire jongeren deed daadwerkelijk een poging. Er is nog te weinig aandacht voor de impact van het correct gebruiken van voornaamwoorden. De sociale steun van familie en de leefomgeving maakt een significant verschil. Van de vijf meest voorkomende manieren waarop queer-jongeren zich gesteund voelen door hun ouders of verzorgers, is een daarvan het correct gebruiken van hun naam en pronouns. Daarom heeft BO Diversity een gratis online tool Pro-Now ontwikkeld, waar mensen kunnen oefenen met het goed gebruiken van voornaamwoorden en om meer bewustwording te creëren rondom genderinclusieve taal. Op de website pro-now.com heb je de mogelijkheid om te oefenen, om fouten te maken en om het beter te doen.
Talk 2: FOKO Curaçao
FOKO is de oudste LHBTIQIA+-rechtenorganisatie op Curaçao. Marlon Reina, voorzitter van Fundashon Orguyo Kòrsou, kwam hierover vertellen in Club NYX. Hij gaf inzicht in hoe de strijd voor LHBTQIA+-rechten op het Caribische eiland anders is dan in Nederland. Reina opende zijn talk dan ook met een foto van 27 juli 2024, toen een lesbisch stel voor het eerst op Curaçao in het huwelijk trad. Tot afgelopen zomer was dat verboden. Een ander belangrijk verschil is dat de leefomstandigheden op Curaçao wezenlijk verschillen van Nederland. Op het eiland zijn veel inwoners in eerste instantie vooral bezig met overleven. Pas daarna is er ruimte voor identiteit. Daarnaast vertelde Reina over enkele specifieke initiatieven van FOKO, zoals het opzetten van een fonds voor mensen die een gendertransitie willen ondergaan. Op Curaçao moeten transpersonen eerst een rechtszaak aanspannen voordat ze deze stap kunnen zetten. De presentatie van Reina onderstreepte de complexiteit en de extra obstakels waarmee de queer-gemeenschap op het eiland te maken heeft. Door het delen van deze ervaringen werden niet alleen de unieke uitdagingen belicht, maar ook de noodzaak benadrukt voor samenwerking tussen verschillende organisaties.
Talk 3: Queer Gym
Queer Gym is meer dan een Rotterdamse sportschool; het is een ontmoetingsplek, een veilige haven en een broedplaats voor verbinding en ontwikkeling binnen de queer-gemeenschap. Queer Gym is vier jaar geleden vanuit een persoonlijke noodzaak opgericht door Romy Rockx. Wat begon als een kleinschalig initiatief in een antikraakpand, groeide uit tot een dagelijkse open plek waar queer-personen hun angst voor reguliere sportscholen kunnen overwinnen. Het doel van Queer Gym is sporten leuk te maken en een ruimte te bieden waar emoties en gevoelens welkom zijn. Daarom worden er naast reguliere sportlessen ook diverse activiteiten georganiseerd, zoals workshops, evenementen en een zorgprogramma met therapeuten, seksuologen en maatschappelijk werkers. Hoewel de maatschappelijke noodzaak van de gym duidelijk is, blijft het vinden van duurzame inkomsten een belangrijk aandachtspunt. Het team zoekt continu naar manieren om aan de vraag te voldoen. Een belangrijk uitgangspunt blijft dat mensen zonder financiële middelen ook welkom moeten zijn. Dit wordt deels mogelijk gemaakt door een systeem waarin rijkere leden bijdragen aan het sporten van mensen met minder middelen.
Talk 4: Achterhoek Pride
Anna Kornelis kwam naar Amsterdam om te vertellen over Achterhoek Pride, een initiatief vanuit de klankbordgroep Regenbooggemeentes Oost Gelre en Winterswijk en een bijzonder samenwerkingsverband van tien gemeenten in de Achterhoek. Kornelis opende met een persoonlijk verhaal over haar jeugd in een klein dorp. Het motto in ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ werd regelmatig door Kornelis herhaald. Maar wordt iemand die buiten de norm valt dan wel echt geaccepteerd? Ook wees ze op de negatieve trend in Nederland wat betreft de acceptatie van queerpersonen, en vooral in de landelijke gebieden. Achterhoek Pride is daarom hard nodig. Er worden in de maand juni door de hele regio activiteiten georganiseerd om enerzijds elkaar onderling te vinden en anderzijds zichtbaar te worden naar buiten toe. De organisatie is zich ervan bewust dat wat in grote steden werkt, niet per se óók in landelijke gebieden werkt. Een lokale aanpak is echt van belang.
Keynote speech: Aynouk Tan
Voordat het plenaire programma werd afgesloten door een performance van Drek Manor gaf Aynouk Tan een keynote presentatie over wat het in hun leven heeft betekent om een queer persoon te zijn. Een verhaal aan de hand van een aantal centrale levenslessen uit persoonlijke ontmoetingen en van grote filosofen over hoe je van een kwetsbaar kind dat zich cultureel, qua gender en qua seksualiteit niet thuis voelt in het Nederland van de jaren ’90 kunt groeien naar een uithangbord voor de queer identiteit. Tan presenteert zich als een voortdurend spel met gender en stijlnormen en heeft zich door dit voortdurend uit te dragen in uiterlijk, spreken en schrijven gevestigd als expert. Deze kennis zet Tan in om vooral ook een niet-ingewijd publiek aan het denken te zetten over de ruimte voor queerness in hun omgeving, zoals bijvoorbeeld bij bedrijven en overheden. Op het Queer Up! EXTRAVAGANZA is de oproep vooral: het kan zwaar en zelfs gevaarlijk zijn om als (zichtbaar) queer persoon over straat te gaan, maar je hebt het recht om helemaal je eigen identiteit vorm te geven. We hebben juist elkaar nodig om te bevestigd te worden in dat we het goed doen, dat we gezien worden en dat we elkaar steunen!
Performance: Drek Manor
Het programma op de eerste verdieping werd afgesloten door Drek Manor, een unieke drag variétéshow die de aanwezigen onderdompelde in een extravagant feestje. Wat Drek Manor zo bijzonder maakt, is de onvoorspelbaarheid en diversiteit van de acts, waarmee het traditionele grenzen van drag-performance doorbreekt en verrijkt. Het is drag, maar dan net een beetje anders – zoals ze zelf zeggen, en dat bleek in elke seconde van hun wervelende show. De performance van The F*g of Destiny en Sixth Element was de ideale afsluiter van het programma. Drek Manor liet niet alleen zien hoe veelzijdig drag kan zijn, maar bracht ook een boodschap van inclusie, creativiteit en levenslust, waarmee de act perfect aansloot bij het evenement.
Verdieping 2: Installatie en meet-ups
Maas theater en dans x Blqck a queer aesthetic
De tweede verdieping van Club Nyx was ingericht als ruimte waar bezoekers elkaar konden ontmoeten rondom enkele thema’s. Maas en Blqck deden dit onder meer met een installatie uit de serie Why So Serious? Maas theater en dans is het grootste theater- en dansgezelschap voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen in Nederland, en beschikt over een eigen podium in Rotterdam. Blqck a queer aesthetic is een platform ontwikkeld door Sarah Jawla met en voor de BIPOC queer-community. Blqck heeft als doel veiligere sociale ruimtes te creëren waarin mensen elkaar durven te her ontmoeten. In de serie Why So Serious? bundelen Maas en Blqck hun krachten met de BIPOC en queer-community om programma’s te maken die gericht zijn op het losmaken van oude (westerse) structuren, zoals racisme. De installatie in Club NYX nodigde uit tot gesprek. Het was een plek voor ontmoeting en uitwisseling.
Meet-up: Roze Filmdagen
De Roze Filmdagen organiseerde een meet-up rondom het thema veiligheid voor de LHBTQIA+-gemeenschap. De afgelopen editie besteedde Roze Filmdagen extra aandacht aan veiligheid voor de queer-community. Het is een thema dat in veel Queer Up! aanvragen centraal stond: hoe zorgen we voor veilige plekken, veilig over straat kunnen en een veilige (online) sfeer? Tijdens de meet-up deelden bezoekers ervaringen en bespraken hoe veilige plekken en een veilige sfeer gecreëerd kunnen worden. Het was een gelegenheid om ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren.
Meet-up: Fonds 21
Bezoekers ontmoetten het team van Fonds 21 in een informele setting. Er was ruimte om vragen te stellen over het fonds, ideeën te delen over kennisdeling en financieringsmogelijkheden te bespreken. Het team stond klaar om projectideeën te bespreken en samen na te denken over toekomstige samenwerkingen.
Verdieping 3: Future Collective
Op de bovenste verdieping van Club NYX was de Jongerenzaal, gehost door Future Collective, de jongerenraad van Fonds 21. Deze ruimte stond in het teken van jongerenparticipatie, zichtbaarheid en inspiratie. Hier werd duidelijk hoe jongere generaties een cruciale rol kunnen spelen in het aanjagen van maatschappelijke verandering.
Future Collective x Lotte van Eijk
De middag begon met een interview tussen Lotte van Eijk en de leden van Future Collective, waarin de jongerenraad zich kon voorstellen aan het publiek. Lotte vroeg naar hun ervaringen binnen de jongerenraad, de rol die zij speelden in de organisatie van het evenement, en hun ideeën over het stimuleren van maatschappelijke verandering.
De leden van Future Collective deelden hun werkwijze en benadrukten het belang van jongerenparticipatie. Ze moedigden andere organisaties aan om jongeren meer te betrekken bij beleid en projecten, iets wat direct effect had: na het interview werden zij benaderd door verschillende organisaties die interesse toonden in hun expertise. Het gesprek toonde niet alleen het potentieel van jongeren in het aandragen van frisse perspectieven, maar ook hun vermogen om concrete verandering te stimuleren.
Future Collective x Queerkamp
Later in de middag modereerden twee leden van Future Collective, Bram en Noah, een interview met Faas en Finley, twee jongeren uit de documentaire Queerkamp van filmmakers Chris Westendorp en Lucas van der Rhee. In deze documentaire wordt een groep jongeren gevolgd die samenkomt op een zomerkamp, waar zij in een veilige omgeving hun identiteit kunnen verkennen en vieren.
Het interview bood een intieme inkijk in de ervaringen van Faas en Finley als deelnemers aan het kamp en de impact van de documentaire op hun leven. Ze vertelden hoe het zomerkamp hen hielp hun identiteit te omarmen en hoe belangrijk het is om plekken te creëren waar jongeren zichzelf kunnen zijn. Ook deelden zij hoe de documentaire bijdraagt aan de zichtbaarheid van queer jeugd en belangrijke gesprekken op gang brengt binnen en buiten de gemeenschap.
Speeddaten
Een van de hoogtepunten op de derde verdieping was het speeddaten. Bezoekers konden in een gezellige, informele setting in korte tijd meerdere mensen ontmoeten. Het speeddaten bood een ontspannen en toegankelijke manier om netwerken uit te breiden en nieuwe inspiratie op te doen. Voor veel deelnemers vormde deze activiteit de basis voor waardevolle gesprekken en mogelijke samenwerkingen. Future Collective creëerde hiermee een ruimte waar gelijkgestemden elkaar konden vinden en elkaar konden inspireren.
Tot slot
Queer Up EXTRAVAGANZA was meer dan een evenement; het was een viering van diversiteit, verbinding en de kracht van de queer-gemeenschap. Door het samenbrengen van organisaties, sprekers, performers en bezoekers uit het hele land, werd duidelijk hoe groot de behoefte is aan ontmoeting en samenwerking. De uiteenlopende talks, performances en interactieve sessies boden niet alleen inspiratie, maar ook handvatten om gezamenlijk de uitdagingen aan te gaan waar de LHBTQIA+-gemeenschap voor staat.
Fonds 21 kijkt met trots terug op deze geslaagde dag en is vastberaden om de energie en het enthousiasme dat tijdens Queer Up EXTRAVAGANZA voelbaar was, voort te zetten. Zo blijven we binnen ons reguliere beleid extra aandacht houden voor queer-projecten. We hopen bovendien dat onze inzet anderen inspireert en tot navolging aanzet.
We danken alle deelnemers, sprekers en organisaties die deze dag mogelijk hebben gemaakt. Laten we de verbindingen die zijn gelegd verder versterken en de inspiratie omzetten in actie.
