Samenwerken met de toekomst: jongeren & culturele organisaties
Wat zijn manieren waarop je als culturele organisaties structureel kan samenwerken met jongeren? Hoe worden ze onderdeel van de organisatie? En hoe kan je dit doen op een manier die bij jouw instelling past en mogelijk is? En de belangrijkste waarom zou je überhaupt samenwerken? Veel vragen, die allemaal aan bod kwamen tijdens het evenement ‘Samenwerken met de toekomst: jongeren & culturele organisaties’ van het Dordrechts Museum. Het evenement op donderdag 11 april werd gehost en mede-georganiseerd door de jongerenafdeling Take pART van het Dordrechts Museum. Het was een mooi en vol programma waar onder andere IFFR, Ons Lieve Heer op Solder, Schouwburg concertzaal Tilburg, Podium Bloos en het Dordrechts Museum vertelden over hun structurele samenwerking met jongeren. De keynote was van Meta Knol. Al in 2006 schreef zij samen met Stijn Huijts en Edwin Jacobs het manifest ‘Naar een mondig museum’ waarin zij pleitten voor een anti-elitair museum:
“Om het hedendaagse museum te verankeren in de maatschappij is een actieve en inspirerende strategie nodig, waarbij het museum als een soort interface een wisselwerking tot stand brengt tussen kunst, kunstenaars en publiek. De binding met nieuwe publieksgroepen vindt plaats in de eigen omgeving; door samen te werken met scholen, verenigingen, vakopleidingen, lokale netwerken, universiteiten en academies. In deze directe, maatschappelijke betrokkenheid ligt de kiem voor een nieuw museaal draagvlak.“ Veel musea hebben sindsdien stappen gezet en staan open voor vernieuwing. Het project Take pART is daarvan een mooi voorbeeld.
Jongeren zijn de belangrijkste doelgroep van Fonds 21. We zijn er dan ook trots op vanaf de start van Take pART in 2014 betrokken te zijn bij dit initiatief van, voor en door jongeren. Take pART komt voort uit een programmaregeling waarmee Fonds 21 culturele instellingen de kans bood om een aanpak te ontwikkelen om een jong publiek (meer) te betrekken bij de inhoud van de instelling, met het doel nieuwe generaties publiek aan te spreken. Tijdens het evenement in het Dordrechts Museum sprak projectadviseur Mathilde Heijns namens Fonds 21 over jongerenparticipatie; waarom we jongeren zo belangrijk vinden, welke ontwikkelingen we zien op het gebied van jongerenparticipatie en welk type projecten in aanmerking komen voor onze steun. Voor Fonds 21 zijn jongeren niet alleen het publiek van morgen, ze zijn ook de stem van vandaag. We ondersteunen dan ook met plezier projecten die jonge(re) doelgroepen op een zinvolle manier bereiken en betrekken. Daarbij stellen we hoge eisen aan de educatieve visie, begeleiding – het liefst ook door kunstenaars, en kijken naar methodiek en evaluatie. We hebben een voorkeur voor projecten die uit receptieve, actieve en reflectieve onderdelen bestaan, en projecten waarbij ook mbo-studenten worden betrokken. In ons streven om meer jonge mensen enthousiast te maken voor kunst en cultuur, hanteren we overigens een brede definitie van jongeren, namelijk tussen de 12 en 40 jaar. Reden hiervoor is dat dit publiek momenteel gemiddeld genomen ouder is dan 55 jaar. Verder houden we ervan om projecten te ondersteunen waarmee instellingen iets uit willen proberen. We waarderen het experiment en vernieuwing. Om op die manier de sector verder te helpen met voorbeeldstellende projecten.
Mathilde Heijns benadrukte in haar presentatie het belang van jongerenparticipatie als effectief middel voor culturele instellingen om verbinding te maken tussen bestaand en nieuw, jonger publiek. Voor instellingen is het van belang om daarbij echt open te staan voor de jongeren. Om te luisteren en ook eventuele kritiek serieus te nemen. Hoewel verandering soms uitdagend kan zijn, is het belangrijk voor culturele instellingen om bereid te zijn oude patronen los te laten en zich aan te passen aan de behoeften en verwachtingen van jongeren. Jongeren zijn in staat om je die spiegel voor te houden. Zij kijken op een verfrissende manier naar de wereld. Omarm dat en doe er je voordeel mee.
Wederkerigheid is daarbij een van de kritische succesfactoren. Bij de beoordeling van projectaanvragen hechten we veel waarde aan de mate waarin jongeren actief worden betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van projecten. Wij vinden het belangrijk dat hun stem in projecten doorklinkt. Door jongeren serieus te nemen en hen de ruimte te bieden om hun ervaringen en perspectieven te delen, wordt niet alleen de inhoud van het project versterkt, het zorgt ook voor een betere aansluiting bij de doelgroep.
Bij de beoordeling van projectaanvragen stellen we onszelf ook vaak de vraag: in hoeverre draagt dit project bij aan de verrijking van levens van de jongeren zelf? In een levensfase waarin vragen als 'wie ben ik?' en 'waar hoor ik bij?' centraal staan, kan het gevoel niet gehoord en begrepen te worden leiden tot de indruk dat jouw verhaal niet mag bestaan. Gebrekkige representatie en stigmatisering werkt dikwijls door in de vorming van een negatief zelfbeeld, maar houdt ook verband met discriminatie op de arbeidsmarkt en beperking van een kansrijke toekomst. Gelukkig heeft Fonds 21 het afgelopen jaar veel projecten ondersteund waarin de verhalen van jongeren centraal staan en zij zelf aan het woord komen. Een goed voorbeeld hiervan is Take pART. We zijn er trots op om Take pART al tien jaar te kunnen ondersteunen. We hebben het zien uitgroeien van een project op de educatieafdeling tot een landelijk voorbeeldproject waar jongeren in dienst komen van het museum en worden gezien als volwaardige gesprekspartners.